حجتالاسلام سید علی عباس امید اعظمی امام جمعه بمبئی نو (پندویل)، در گفتوگوی با خبرنگار خبرگزاری حوزه، اظهار داشت که حضرت امالبنین(سلام الله علیها) با بصیرت، وفاداری و ایثار کمنظیر خود نشان دادند چگونه یک بانوی مؤمن میتواند نقش مادرانه را به جایگاهی تمدنساز برساند و با تربیت نسل شجاع و دینمدار، مسیر تاریخ را روشن سازد. و سیرۀ امالبنین سلاماللهعلیها نمونهای کمنظیر از ایمان، بصیرت، وفاداری و تربیت ولایی است و بازخوانی زندگی این بانوی گرامی میتواند راهگشای مسائل تربیتی و فرهنگی جامعه امروز باشد.
در ادامه، شرح این گفتوگو را می خوانید:
در معرفی شخصیت حضرت امالبنین سلاماللهعلیها، کدام ابعاد را بنیادین و برجستهتر میدانید؟
حجتالاسلام سید علی عباس امید اعظمی: زندگی حضرت امالبنین سلاماللهعلیها کتابی است سرشار از درسهای بزرگ انسانی؛ کتابی که هر صفحه آن با عناوینی چون وفاداری، ایثار، اخلاص، پایداری و بصیرت آراسته شده است. ایشان پس از ورود به خانه امیرالمؤمنین حضرت امام علی علیهالسلام، تنها در جایگاه همسر ظاهر نشدند، بلکه نقش مادری آگاه، مربیِ ولایتمدار و پاسدار راستین خط امامت را ایفا کردند.
حضرت امالبنین سلاماللهعلیها مادری بودند که تربیت فرزندان را با محوریت محبت اهلبیت علیهمالسلام و اطاعت کامل از ولیّ خدا قرار دادند و در این مسیر چنان اخلاص و فداکاری نشان دادند که فرزندانشان را بدون هیچ تردیدی در راه دین خدا تقدیم کردند.
وی افزود: فضیلت این بانوی بزرگ تنها در آن نیست که چهار فرزند رشید و شجاع به پیشگاه سیدالشهدا علیهالسلام تقدیم کرد؛ بلکه عظمت حقیقی ایشان در نگاه و بینش ولاییشان نهفته است؛ در اینکه محبت و اطاعت از حسین علیهالسلام را بر همه چیز بر عواطف مادری مقدم دانستند. چنین درجهای از معرفت و بصیرت، در تاریخ بشریت بسیار نادر است و همین ویژگی، حضرت امالبنین سلاماللهعلیها را به الگویی ماندگار برای تمام مادران و زنان عالم تبدیل میکند.
شما فرمودید که «آغوش مادر نخستین مدرسه انسانسازی است». این سخن در شرایط امروز چه اهمیتی پیدا میکند؟
حجتالاسلام سید علی عباس امید اعظمی: امروز اگرچه مؤسسات تربیتی فراوانی در جهان شکل گرفته است، اما حقیقت آن است که سنگبنای شخصیت کودک تنها و تنها در آغوش مادر نهاده میشود. هیچ مدرسهای نقش مادر را در ساختن هویت، اخلاق و آینده فرزند نمیتواند جایگزین کند.
خدای متعال در آیه ۵۸ سوره اعراف میفرماید که زمین پاک، ثمر پاک میآورد. این آیه، تشبیه زیبایی از نقش مادر است. اگر مادر بذر ایمان، اخلاق، فهم دینی و اندیشه پاک را در جان کودک بکارد، ثمره آن فرزندانی خواهد بود که همچون گلهای خوشبو در بوستان رسالت میشکفند.
نمونه کامل این حقیقت، حضرت امّالبنین سلاماللهعلیها است؛ بانویی که در دامان او حضرت عباس علیهالسلام پرورش یافت؛ شخصیتی که در اخلاق دریایی بیکران، در وفاداری کوهی استوار و در شجاعت ستارهای درخشان در تاریخ بشریت است. چنین فرزندی نتیجه مادری است که قلب و جان خود را وقف ولایت و حقیقت کرده باشد.
امروز آنچه در برخی خانوادهها بهعنوان بحران اخلاقی، سردرگمی رفتاری و فاصله گرفتن نسل جوان از ارزشها دیده میشود، نتیجه کمرنگ شدن نقش مادر در فرایند تربیت است؛ نقشی که باید نخستین و پایدارترین پایگاه ساختن انسان باشد.
حضرت امّالبنین سلاماللهعلیها بهترین نمونهای است که نشان میدهد چگونه میتوان با معرفت، تربیت آگاهانه و دلبستگی به ولایت، نسلی صالح، آگاه و سربلند تربیت کرد.
تأکید سیره نبوی صلیاللهعلیهوآله بر جایگاه و عظمت مادر چگونه میتواند در زندگی زنان مسلمان امروز نمود پیدا کند؟
حجتالاسلام سید علی عباس امید اعظمی: پیامبر اکرم صلیاللهعلیهوآله وقتی فرمودند «بهشت زیر پای مادران است» در واقع حقیقتی عمیق را بیان کردند؛ اینکه آینده خانواده، سرنوشت فرزندان و مسیر اخلاقی یک نسل، بیش از هرچیز در دستان مادر رقم میخورد.
متأسفانه در دنیای امروز تلاش میشود نقش مادر کوچک، کمارزش یا صرفاً عاطفی جلوه داده شود، در حالی که اسلام، مادر را ستون اصلی تربیت و سازنده هویت نسلها معرفی میکند. اگر زن مسلمان بخواهد نقش واقعی خود را ایفا کند، میتواند خانه خود را به دانشگاهی کوچک تبدیل سازد؛ دانشگاهی که در آن اخلاق نیکی آموخته شود، نور قرآن جاری باشد، محبت اهلبیت علیهمالسلام ریشه بدواند و معیار حق و باطل به فرزندان شناسانده شود.
حضرت امّالبنین سلاماللهعلیها دقیقا چنین کردند؛ چهار ویژگی مهم اخلاق، ایمان، معرفت و محبت ولایت را در جان فرزندان خود نشاندند و همین تربیت آگاهانه، سبب شد بزرگترین الگوی وفا و ایثار یعنی حضرت اباالفضل العباس علیهالسلام از دامان ایشان پرورش یابد.
از نظر شما کدام ویژگیهای حضرت امّالبنین سلاماللهعلیها بیش از همه برای زنان امروز قابل الگوگیری است؟
حجتالاسلام سید علی عباس امید اعظمی: به باور من سه ویژگی اصلی در سیره حضرت امّالبنین سلاماللهعلیها بیش از دیگر خصوصیات برجسته است و زنان و مادران مسلمان میتوانند آنها را سرمشق زندگی خود قرار دهند:
۱. بصیرت و درک عمیق از شرایط
بصیرت تنها به معنای دانستن یا آگاهی سطحی نیست؛ بلکه به معنای فهم شرایط، تشخیص موقعیتها، شناخت درست انسانها و اتخاذ تصمیمهای حکیمانه است.
یکی از نمونههای روشن بصیرت حضرت امّالبنین سلاماللهعلیها رفتار ایشان در نخستین روز ورود به خانه امیرالمؤمنین علیهالسلام است. ایشان فرمودند: «مرا فاطمه صدا نزنید» تا مبادا یاد و نام حضرت فاطمه زهرا سلاماللهعلیها در ذهن فرزندان آن بانوی بزرگ اندوهی ایجاد کند. این رفتار تنها یک ادب ساده نبود؛ بلکه نشانهای آشکار از معرفت عمیق، هوشمندی و فهم دقیق حرمت و قداست فضای فاطمی در آن خانه بود.
۲. ولایتپذیری و محبت عمیق نسبت به امام حسین علیهالسلام
در نگاه حضرت امّالبنین سلاماللهعلیها محبت نسبت به سیدالشهدا علیهالسلام فراتر از عاطفه و علاقه بود؛ این محبت ریشه در اعتقاد، ایمان و باور به ولایت داشت. ایشان هرگز برای حفظ جان فرزندان خود دلبستگی دنیوی نشان ندادند، بلکه آنان را برای یاری امام زمانشان آماده و تشویق کردند.
جمله مشهور ایشان «تمام فرزندانم فدای حسین علیهالسلام نمادی از جامعترین شکل ولایتپذیری است؛ اعتقادی که جان، عاطفه و مادرانهترین احساسات را در مسیر امام حق قرار میدهد.
۳. ایثار و فداکاری در مسیر دین
ایثار حضرت امّالبنین سلاماللهعلیها تنها در میدان نبرد و در حادثه کربلا جلوهگر نیست؛ بلکه سراسر زندگی ایشان سرشار از فداکاری در عرصههای مختلف است.
ایشان خانهداری بر پایه اصول دینی، مدیریت خانواده، تربیت فرزندانی شایسته و همراهی کامل با امیرالمؤمنین علیهالسلام را در بالاترین سطح انجام دادند و در نهایت، در سختترین آزمون الهی یعنی فدا کردن فرزندان در راه حقیقت سرآمد تمامی زنان تاریخ شدند.
این سطح از ایثار، اوج دینداری است و نشان میدهد که ایشان نه تنها مادر چهار شهید، بلکه آموزگار ایمان و الگوی بیداری برای همه عصرها هستند.
بانوان امروز بهصورت عملی چه درسهایی میتوانند از سیره حضرت امّالبنین سلاماللهعلیها بیاموزند؟
حجتالاسلام سید علی عباس امید اعظمی: مهمترین پیام حضرت امّالبنین سلاماللهعلیها آن است که اگر زن، اخلاص در نیت، خردورزی، غیرت ایمانی و آگاهی تربیتی را در وجود خود تقویت کند، اصلاح جامعه خودبهخود رقم میخورد.
زن، ستون اصلی خانواده و نخستین معلم نسل آینده است؛ اگر او در مسیر نور و معرفت حرکت کند، جامعهای روشنضمیر و ولایی تربیت خواهد شد. همانگونه که حضرت امّالبنین سلاماللهعلیها در دامان خود فرزندانی پرورش دادند که نمونههای کمنظیر وفا، شجاعت و ایمان در تاریخ شدند، زنان امروز نیز میتوانند با شناخت ارزشهای دینی و زنانه خویش، جوانانی صالح، مؤمن و مسئولیتپذیر تربیت کنند.
شرط تحقق این امر آن است که زن، خانه را نه محدودیتی برای خود، بلکه مرکزی برای انسانسازی و رشد معنوی بداند؛ و تربیت اخلاقی و معنوی فرزندان را بر دستاوردهای صرفاً مادی مقدم بشمارد.
حضرت امّالبنین سلاماللهعلیها نشان دادند که زن میتواند با نگاه تربیتی صحیح و روحیه مسئولیتپذیر، سرچشمه نور در خانواده و جامعه خود باشد.
در پایان، از شخصیت و سیره حضرت امّالبنین سلاماللهعلیها چه پیامی را برای خوانندگان ما برجسته میدانید؟
حجتالاسلام سید علی عباس امید اعظمی: بنای اصلی پیام حضرت امّالبنین سلاماللهعلیها این است که انسانی که دلش سرشار از محبت ولایت باشد و مسئولیتهای خود را در برابر دین بشناسد، نه تنها زندگی خویش را با عزت و کرامت رقم میزند، بلکه نسل آینده را نیز به ستارگان درخشان تاریخ تبدیل میکند.
ایشان به ما میآموزند که بصیرت چراغ تصمیمهای درست است، وفاداری انسان را محبوب اهلبیت علیهمالسلام میکند و ایثار او را در تاریخ جاودانه میسازد.
سیره این بانوی بزرگ نشان میدهد که زن، با اراده و ایمان خود، توانایی دارد نه تنها فضای یک خانه، بلکه مسیر یک جامعه و حتی سرنوشت یک امت را دگرگون کند.
حضرت امّالبنین سلاماللهعلیها نماد روشن این حقیقتاند که نقش زن در ساختن آینده، نقشی بنیادین، الهامبخش و غیرقابل جایگزین است.
نظر شما